Dudak damak yarıklığı doğuştan oluşan ağız ve yüz şekli bozukluğudur. Dudak ve damak yarıkları; dudak, sert damak, yumuşak damak, diş, burun gibi yapıların birinin ya da birden fazlasının yapısal olarak bozuk olmasına neden olmaktadır. Ülkemizde yapılan bir araştırmaya göre her 1000 doğumda 1 dudak damak yarığı görülmektedir. (Tunçbilek, 1973; akt. Aras, 1996)

Ayrı ayrı veya ikisi bir arada görülebilir. Çeşitli nedenlerle anne karnında 4-8. Haftaları arasında bebeğin dudak ve/veya damak dokularının orta hattaki birleşmesinin duraksaması ile oluşmaktadır.

Damak yarıklığı dil ve konuşma problemlerine yol açabilir, dudak yarıklığının ise konuşma gelişimi üzerinde önemli bir etkisi gözükmeyebilir. Terapilerde çocuğun konuşmasından önce dil gelişimi değerlendirilir.  Öncelikli olan, çocuğun uygun sayıda sözcük kullanarak cümleler kurması, cümle içindeki ekleri uygun ve yerinde olarak kullanması, kısacası konuşma için gerekli olan dil becerilerine sahip olması gerekmektedir. Dil gelişiminde sorun yaşamayan çocuklar sesletim terapisine başlatılabilir.

Yarık damaklı çocukların konuşma üretimini sağlayacak mekanizmaları yetersizdir. Yarık damaklı çocuklarda en sık karşılaşılan konuşma sorunları rezonans bozukluklarıdır. Damaktaki yarık konuşma esnasında gerçekleşen kasların etkin çalışmasını engelleyerek burunda hava kaçağı (velofarengeal yetersizlik) olmasına neden olmaktadır. Bu durumda hipernazalite gözlemlenmektedir. Hipernazalite, konuşma için gerekli olan akustik enerjinin ağızdan çıkması gereken seslerde buruna kaçarak konuşmanın rezonansını bozmasıdır. Hipernazalite birtakım sesletim problemlerine neden olabilmektedir. Bu problemlerin bazıları konuşma terapisi ile bazıları ise cerrahi müdahaleler ile çözülmeye çalışılmaktadır. Dil ve Konuşma Terapistleri değerlendirmesi sırasında yapısal bozukluklar için çocuğu ilgili uzmanlara yönlendirir, telafi edici konuşma hataları için konuşma terapisine başlamalıdır. Telafi edici konuşma hataları öğrenilmiş (yanlış öğrenme sonucu gelişen) sesletim hatalarıdır. Bu hatalar genellikle sesletim yeri ve hava akışının doğrultusunda görülen hatalardır. Bu hataların ünsüz üretimi için gereken ağız içi basıncın yeteri kadar sağlanamaması, ön bölgedeki yapısal anomaliler, velofarengeal yanlış öğrenme (fonem spesifik nazal emisyon) gibi farklı nedenleri olabilir. Damak yarığı olan çocuklar için ekip çalışması çok önemlidir.